ORTADOĞU’DA ÜÇLÜ İTTİFAK ZİRVESİ

Mısır-İsrail-BAE liderleri Şarm-el Şeyh’de sürpriz zirve yaptılar. Zirve Esed’in BAE ziyaretinden hemen sonra oldu. İttifakın hedefinde İran kadar Türkiye’nin de olduğu belirtiliyor. İsrail-BAE ittifakı Biden yönetimine karşı yeni stratejide…

Ortadoğu, 21 Mart 2022 Pazartesi günü, daha önceden açıklanmamış; buluşan tarafların da fazla ön eçıkarmak istemedikleri üçlü bir zirveye tanıklık etti… İsrail Başbakanı Naftali Bennett, Mısır’ın Şarm el-Şeyh sahil kentinde Mısır askeri diktatörü Abdülfettah el Sisi ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed (MBZ) ile buluştu.

Mısır diktatörü ile geçtiğimiz eylül ayında üst düzey Mısırlı yetkililerin 10 yıllık bir aradan sonra ilk kez gerçekleştirdikleri zirvede buluşan Bennett bu buluşma sonrasıda İsrail ve Mısır’ın ortak savunma kurumsallaşması gerçekleştirmekte kararlı olduğunu söylemişti.

Şarm el-Şeyh havalimanına süpriz bir ziyaretle inen İsrail Başbakanı önce Sisi ile ikili bir görüşme yaptı, devamında kendisinden bir-kaç saat sonra aynı havalimanına inen MBZ ile üçlü zirve gerçekleşti.

ORTAK GÜVENLİK SORUNU: İRAN

Arap dünyasının üç önde gelen ülkesi, BAE, Suudi Arabistan (SA) ve Mısır, Biden yönetiminin İran’la sürdürdüğü nükleer anlaşma sürecine soğuk bakıyorlar. Bu üç ülke, İsrail gibi, İran’a dönük yaptırımların kalkmasına neden olacak bir anlaşmanın kendi güvenlik sorunlarını artıracağına inanıyorlar.

BAE ve SA’nın son aylarda Tahran nezdinde başlattıkları “yumuşamaya dönük” olumlu diplomatik görüşmelerin beklenilen sonucu doğurmadığı, her iki ülke yönetiminin de bu çerçevede İsrail ile güvenlik anlaşmalarını güçlendirme kararı aldıkları biliniyor.

İsrail Başbakanı Bennett ise, ülkesindeki sağ siyaset tarafından, Amerika’nın İran’la yeniden anlaşma politikasına neden müdahale etmediği yönündeki baskıları şöyle cevapladı: “Belli ki, Amerika İran’la bu anlaşmayı imzalamakta kararlı, bu konud abir geri dönüş beklemiyoruz. Mücadale edip önleyememiş olma konumunda olmak istemiyorum. Ama 2022’yi anlaşmanın imzalandığı ilk yıl olan 2015’ten ayıran önemli bir farklı söylemek istiyorum. Bu kez hareketsiz kalmayacağız, aksine, bütün gücümüzle hareket edeceğiz ve bunu bizimle aynı fikri taşıyan komşularımızla birlikte yapacağız…”

İRAN DEVRİM MUHAFIZLARI KONUSU BARDAĞI TAŞIRDI

BAE ve SA yönetimleri Biden yönetiminin özellikle Yemen’deki savaşa önem vermemesi nedeniyle Washington’a tepkililer. Eski Başkan Donald Trump tarafından yönetiminin sonuna doğru terör listesine alınan Husiler, Biden yönetimi tarafından bu listeden çıkarılmıştı.

Bu gelişme, İran yanlısı Husilere meşruiyet zemini yaratırken BAE ve SA yönetimlerinin sert tepkisini toplamıştı.

İki ülke, ABD’nin Husi saldırıların karşı da kendilerini yeterince korumadığına inanıyorlar. Bu gelişmeler sonucunda BAE ve SA Veliaht Prensleri, Biden’ın petrol kotalarının artırılmasına ilişkin telefonuna çıkmadılar.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da bu iki ülkeye yapmayı planladığı ziyaretleri iptal etti.

Suriye diktatörü Beşar Esed’in, BAE Dışişleri Bakanı’nın Moskova ziyaretinden bir gün sonra Abu Dabi’ye 11 yıllık bir aradan sonra ilk resmi ziyaretini yapması da Amerikan yönetimi tarafından sert bir dille eleştirildi.

Son olarak, İran’la anlaşmanın sağlanması halinde Amerikan yönetiminin İran Devrim Muhafızları Teşkilatı’nı (İDMT) benzer şekilde terör listenden çıkartacağı haberi alındı. Haber Amerikan yönetimi tarafından yalanlanmadı. Bunun üzerine, İsrail koalisyon hükümetinin iki lideri Başbakan Naftali Bennet ve Dışişleri Bakanı Yair Lapid ortak açıklamayla Amerika’yı bu tür bir karar doğrultusunda uyardılar.

Bennet-bin Zayed-Sisi üçlüsünün muhtemel bir Amerikan-İran nükleer anlaşması sonrasında izlenecek sertlik yanlısı politikalar konusunda anlaşma zemini için bir araya geldikleri belirtiliyor.

Üç yönetim de Amerika listeden çıkarsa da İDMT’nin terör örgütü olarak değerlendiriliceğinde fikir birliğine sahipler.

TÜRKİYE İÇİN ZOR VE SÜRPRİZ GELİŞMELER

Ekonomisi zor günler yaşayan Türkiye, son dönemde özellikle ABD+İngiltere ittifakı ile ilişkilerini yeniden yapılandırma için özellikle İsrail ve BAE ile ilişkilerini yumuşatma yönüne ilerlemişti.

Bu ilişkilerdeki yumuşamanın Amerikan Kongresi’ndeki Yahudi ve Arap lobilerinin de Türkiye’ye dönük faaliyetlerini durduracağı öngörülmüştü.

Şarm el-Şeyh’de buluşan üçlünün İran kadar Türkiye’nin de Ortadoğu’daki varlığına karşı oldukları biliniyor. Üç yönetimin Amerika’dan uzaklaşması, buna SA’nın da katılmasıyla Türkiye’nin bu devletler nezdinde başlattığı atakların rotasının ne olacağı da merak ediliyor.