ZİRVE TAMAM AMA BELİRSİZLİK YÜKSEK…
Brüksel’deki NATO Zirvesi çerçevesinde gerçekleşen Erdoğan-Biden buluşmasından olumlu açıklamalar geldi. İkili sorunların isimlendirilmemesi, buluşmanın bir başlangıç olduğunu ve sorunların zamana bırakıldığını işaret etti…
BRÜKSEL — NATO liderler zirvesine katılmak üzere Brüksel’de bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ikili temasları çerçevesinde ilk kez ABD Başkanı Joe Biden ile yüz yüze bir görüşme gerçekleştirdi. Biden, Brüksel’de başka bir görüşmeye katılmadan önce Erdoğan’la buluşmasırna ilişkin yaptığı kısa değerlendirmede “çok iyi bir görüşme” yaptıklarını söyledi. Biden, daha sonra NATO zirvesindeki temaslarını değerlendirmek üzere düzenlediği basın toplantısında “Türkiye ve ABD arasında gerçek bir ilerleme kaydedeceğimize inanıyorum” dedi.
Erdoğan ve Biden’dan gelen açıklamalar iki liderin ikili ilişkileri zehirleyen sorunların çözümünden çok bir ilk temasa önem verdiklerini gösterdi. Atmosferin genel olarak olumlu olarak adlandırılmasına karşı sorunların tek tek gündeme gelmemiş olması Türkiye ve Amerika’nın çözümü zamana yaydıkları görüşünü güçlendirdi…
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise zirve sonrasında düzenlediği basın toplantısında, Başkan Biden ile yaptığı görüşmede “kapsamlı görüş alışverişinde” bulunduklarını söyledi. Erdoğan, “Hem görüş ayrılığı yaşadığımız meseleler hem de ortak çıkarlarımız olan konulardaki iş birliği imkanlarını yapıcı bir yaklaşımla ele aldık” dedi.
Bir soru üzerine S-400’ler konusunun da gündeme geldiğini belirten Erdoğan, “S-400 konusunda bizim düşüncemiz daha önce neyse, aynı düşünceyi Sayın Başkan’a ifade ettim. Bunun yanı sıra F-35 konusunu aynı şekilde kendilerine ifade ettim. Savunma sanayi konusunda müşterek yapabileceğimiz adımlar nelerdir, bunları ifade ettim” dedi. Sürecin bundan sonra da devam edeceğine işaret eden Erdoğan, dışişleri ve savunma bakanlarının muhatapları ile görüşeceğini ifade etti. Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı hava savunma sistemi S-400’ler, Türkiye ile ABD arasında kriz yaratan konuların başında yer alıyor.
Afganistan konusu ve soykırım krizi
Erdoğan bir soru üzerine ABD ve NATO’nun Afganistan’dan çekilmeye hazırlandığı bu dönemde Afganistan konusunun da gündeme geldiğini söyledi.
“Afganistan konusundaki düşüncelerimizi açık bir şekilde Biden’a ifade ettim” diyen Erdoğan, “Eğer Afganistan’dan çıkmamız istenmiyorsa, özellikle orada belirli bir desteğin verilmesi isteniyorsa, diplomatik, lojistik, bunun yanında mali konularda Amerika’nın bize vereceği destek büyük önem arz ediyor” şeklinde konuştu. Erdoğan, “Taliban gerçeğini kenara koymak mümkün değil. Şu an itibariyle bir mutabakat söz konusu. Bir sıkıntı söz konusu değil” dedi.
Erdoğan, Pakistan ve Macaristan’ı da Afganistan’da yanlarına almak istediklerini Biden’a aktardığını kaydetti.
Basın toplantısındaki gazetecilerden birinin Biden’ın Ermeni soykırımı ifadesini kullanmasının gündeme gelip gelmediği sorusuna ise “Hiç gündeme gelmedi, hamdolsun” yanıtını verdi.
“Çözülemeyecek hiçbir mesele yok”
Biden ile görüşmede, “Aramızdaki ekonomik potansiyelin tam olarak hayata geçirilebilmesi için atılabilecek adımları değerlendirdik” diyen Erdoğan, iki ülke arasındaki istişare mekanizmalarının canlandırılması gerektiğinin altını çizdiklerini kaydetti. Erdoğan, “İki müttefik ve stratejik ortağa yakışacak şekilde doğrudan iletişim kanallarını kullanmakta mutabık kaldık” dedi.
Erdoğan, “Her alanda karşılıklı saygı ve çıkara dayalı verimli bir iş birliği döneminin başlaması anlamında güçlü bir iradenin olduğunu görüyoruz” ifadelerine yer verdi.
“Neticede son derece yararlı ve samimi bir görüşme oldu” diyen Erdoğan, “Türkiye ABD ilişkilerinde çözülemeyecek hiçbir mesele olmadığını, iş birliği alanlarımızın sorun başlıklarından daha kapsamlı ve zengin bir görünüm sergilediğini düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.
Mitçotakis ile gerekirse “özel hattan” görüşme kararı
Erdoğan, NATO Zirvesi kapsamında Yunanistan Başbakanı Kiryakos Mitçotakis ile yaptığı görüşmeye ilişkin açıklamalarda da bulundu. Mitçokatis ile görüşmede, iki ülke arasında “yeniden canlandırılan diyalog mekanizmalarının sürdürülmesini kararlaştırdık” diyen Erdoğan, Yunanistan Başbakanı ile iki ülke arasında “pozitif gündemi destekleyecek adımların karşılıklı olarak atılması hususunda da fikir birliğine vardıklarını” söyledi. Erdoğan, gerekirse ikili görüşmeleri “özel hattan” yapma suretiyle “araya birilerini sokmama” kararı aldıklarını da sözlerine ekledi.
Biden: Erdoğan’la “olumlu ve verimli” bir görüşme yaptık
ABD Başkanı Joe Biden NATO zirvesi sonrasında düzenlediği basın toplantısında, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile “olumlu ve verimli” bir görüşme yaptığını belirtti. Erdoğan ile ikili görüşmede çok sayıda konuda nasıl bir yol izleyeceklerini tartıştıklarını ifade eden Biden, mutabık kaldıkları konular üzerinde Amerikalı ve Türk ekiplerin çalışmaların sürdüreceklerini dile getirdi. Biden, “Türkiye ve ABD arasında gerçek bir ilerleme kaydedeceğimize inanıyorum” dedi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Çarşamba günü Cenevre’de yapacağı görüşmeye ilişkin mesajlar da veren Biden, Putin’e kırmızı çizgiyi göstereceğini söyledi. “Devlet Başkanı Putin’e istediği takdirde iş birliği yapabileceğimiz alanlar olduğunu anlatacağım” diyen Biden, “Görüş birliği sağlayamadığımız alanlarda ise kırmızı çizgilerin ne olduğunu açıkça söyleyeceğim” ifadesini kullandı. Biden bunlardan birinin Ukrayna’nın egemenliği ve toprak bütünlüğü olduğunu da sözlerine ekledi.
Rusya ile çatışma aramadığının altını çizen Biden, “Ancak Rusya zararlı eylemlerini sürdürürse, buna karşılık vereceğiz” şeklinde konuştu.
BIDEN BULUŞMASI ÖNCESİNDEKİ GELİŞMELER
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi 30 ülkenin devlet ve hükümet başkanlarını bir araya getiren zirve, ittifakın Brüksel’deki merkezinde başladı.
Önemli ikili görüşmeler yapan Erdoğan, ABD Başkanı Joe Biden ile zirve öncesindeki hazırlık toplantısında ayaküstü görüştü.
Joe Biden’ın ABD Başkanı seçilmesinden sonra yapılan ilk NATO zirvesi, Trump yönetimiyle önemli farklılıkları bulunan Washington’la Batılı müttefiklerinin yeniden buluşmasına sahne oluyor. Avrupa’ya “Amerika geri döndü / America is back” açıklamasıyla yolculuğa çıkan Biden, Batılı müttefiklerine Rusya ve Çin’e karşı işbirliği önerecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Biden ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron başta olmak üzere, Türkiye’nin de dış politikasını belirleyecek önemli temaslarda bulunuyor.
Liderler, NATO zirvesi kadar önem içeren ikili görüşmelerde bulunmak üzere NATO Genel Merkezi’ne geldi. Zirve buluşması 13.30’da başlayacak ve 2,5 saat sürecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, zirve öncesi Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, zirveden sonra da önce Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, ardından da ABD Başkanı Joe Biden’la biraraya gelecek.
“Çin düşmanımız değil”
Zirvenin açılış açıklamasını yapan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya ve Çin’le ilişkiler konusunun tartışmaların gündeminde olacağını dile getirdi. Stoltenberg “Çin bizim düşmanımız değil, rakibimiz değil. Çin’le yeni bir Soğuk Savaş olmayacak. Ancak Çin’in güvenliğimize getirdiği zorluklarla yüzleşmek zorundayız. İttifak olarak Çin’in yükselişinin güvenliğimize getirdiği zorlukları birlikte ele almamız gerekiyor” dedi. Genel Sekreter Stoltenberg, NATO müttefiklerinin kendi güvenliği için bu konuda birlik içinde olması ve küresel yarış karşısında, NATO zirvesinden birlik mesajı vermesi gerektiğini söyledi.
ABD eski Başkanı Donald Trump’ın ilişkileri zorladığı 4 yıllık sürecin ardından Biden, müttefikleriyle ilişkileri yeniden güçlendirmek için çalışacak. Rusya ve Çin’in yarattığı güvensizlik ortamı ve siber güvenlik konularında, NATO müttefiklerinden “tek ses” olunmasını isteyecek.
Türkiye de gündemde
28. NATO zirvesi, Türkiye adına zirveye katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, uzun süredir gergin ilişkiler yaşadığı liderler Biden ve Macron’la ilk kez yüz yüze görüşmesi için de zemin oluşturuyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan Doğu Akdeniz, Libya, Afganistan ve Suriye gibi müttefikleriyle ters düştüğü konularda işbirliği olasılığı arayacak. NATO’nun aşamalı olarak 11 Eylül’de Afganistan’dan çekileceğini açıklamasının ardından, Türkiye’nin, Afganistan’ı dünyaya bağlayan Kabil Havaalanı’nın güvenliğini sağlama önerisini gündeme getirmesi bekleniyor. Kararlı Destek Misyonu ülkeleri ABD, Türkiye, İngiltere, Almanya ve İtalya’dan oluşacak bir gücün, başkent Kabil’deki elçiliklerin ve havaalanının güvenliğinin sağlanmasına talip olacak. NATO müttefiklerinden finansal ve lojistik destek isteyecek.
Erdoğan’ın ABD Başkanı Joe Biden’la yapacağı görüşmede de S-400 ve Ortadoğu konularının gündeme gelmesi bekleniyor. Erdoğan, NATO mütefiklerinin YPG’ye verdiği destekten duyduğu rahatsızlığı bir kez daha gündeme getirecek.
ABD-Türkiye-NATO üçgeninde krize yol açan Rus savunma sistemi S-400 krizinin çözümü de ikili görüşmenin önemli bir gündem maddesi olacak. Türkiye’nin, ABD’nin gözetimi altında olmak şartıyla S-400’lerin İncirlik Üssü’ne yerleştirilmesi önerisi var. Bir başka çözüm önerisi de Avrupa yapımı SAMP-T hava savunma sistemlerine Türkiye’nin de dahil edilmesi.
Bunun yanısıra, ikili ilişkilerin yeniden ivme kazanması, NATO müttefikleri arasındaki ilişki, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs, Afganistan, Suriye ve Libya konuları da ele alınacak.
Fransa’yla ‘normalleşme’ çabası
Macron’la uzun süren ve yüksek gerilimli bir dönemin ardından ilişkilerin normalleştirmesi için çalışan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fransa’yla köprülerin yeniden kurulmasını istiyor. Zirve öncesi düzenlediği basın toplantısında Erdoğan’la görüşeceğini açıklayan Macron da Suriye, Libya, Doğu Akdeniz, Dağlık Karabağ ve insan hakları ihlalleri gibi konuları gündeme getireceğini belirterek “Erdoğan’la çok derin görüş ayrılıklarımız var. Özellikle NATO müttefikleri arasındaki ilişkiler konusunda. Ancak bu sorunların konuşularak aşılacağına inanıyorum” dedi.
Erdoğan, Macron’la görüşmesinin ardından İngiltere Başbakanı Boris Johnson’la Brexit sonrası Ankara ve Londra arasında başta ticaret anlaşmaları, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs olmak üzere ekonomi, savunma ve siyasette işbirliği konularını ele aldı. NATO’daki temasları çerçevesinde Erdoğan, Almanya Başbakanı Angela Merkel’le de biraraya geldi.
ALMANYA İLE GÜNDEM AKDENİZ
Görüşmenin içeriğine bir açıklama yapan Alman hükümeti sözcüsü Steffen Seibert, Erdoğan ve Merkel’in 24-25 Haziran tarihlerinde yapılacak AB liderler zirvesi öncesinde Türkiye-AB ilişkileri ile Kıbrıs sorunun çözümüne ilişkin BM öncülüğündeki çabaları değerlendirdiğini aktardı.
AB liderler zirvesinde son dönemde gerilen Türkiye ve AB arasındaki ilişkilerin de ele alınması bekleniyor. AB, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki doğal gaz arama faaliyetlerinin uluslararası hukuka aykırı olduğunu savunarak Türkiye’ye aşamalı yaptırım karara almış, ancak ek yaptırım uygulanıp uygulanmayacağını ise Haziran ayındaki zirveye ertelemişti
Zirveye katılan Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis de Cumhurbaşkanı Erdoğan’la Doğu Akdeniz, Kıbrıs ve göç krizini ele alacak.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yunanistan’la diyalog kanallarının canlandırılmasının iki taraflı bazı meselelerin çözümüne yardımcı olduğunu söyledi.
Ankara ve Atina Akdeniz’deki hak iddiaları, hava sahası ve düzensiz göç gibi meseleler nedeniyle yıllardır anlaşmazlık yaşıyor. İki NATO müttefikinin geçen yıl yaşadığı sorunlar Avrupa Birliği ve Ankara arasındaki bağların zedelenmesine yol açmıştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Brüksel’deki NATO zirvesi kapsamında Alman Marshall Fonu tarafından düzenlenen etkinlikte, “Komşumuz ve müttefikimiz Yunanistan ile aramızdaki diyalog kanallarının canlandırılmasının ikili meselelerin çözümüne ve bölgesel istikrara hizmet ettiğine inanıyoruz” dedi.
Miçotakis, zirve öncesi France 24 haber kanalına yaptığı açıklamada, Türkiye’yle sorunları konuşarak masada çözmek istediklerini dile getirdi. Türkiye’yle yaşanan Doğu Akdeniz krizini AB krizine dönüştürmeyi başaran Yunan Başbakanı’yla görüşme, 24-25 Haziran’da toplanacak AB liderler zirvesinin de gündeminde olacak.
